The Exorcist

Είδος:  Θρίλερ, Τρόμου

Διάρκεια: 122’

Χρονολογία:  1973

• Συντελεστές:

Director: William Friedkin

Writers: William Peter Blatty (written for the screen by), William Peter Blatty (novel)

Stars: Ellen Burstyn, Max von Sydow, Linda Blair |

• Πλοκή:

Η μικρή Ρέιγκαν ΜακΝίλ ζει με την Κρις, μητέρα της και διάσημη ηθοποιό, σε ένα ήσυχο προάστιο της Ουάσιγκτον. Όμως, τώρα τελευταία η Ρέιγκαν δεν αισθάνεται καλά. Παρουσιάζει περίεργα κι ανεξήγητα συμπτώματα, όπως ανόρθωση του σώματός της από το έδαφος και άσκηση υπερφυσικών δυνάμεων. Οι γιατροί στους οποίους απευθύνεται για βοήθεια η απελπισμένη μητέρα της σηκώνουν τα χέρια τους, αδυνατώντας να εξηγήσουν το φαινόμενο. Τότε, η Κρις παίρνει την απόφαση να ζητήσει τη βοήθεια της εκκλησίας και συγκεκριμένα συναντά τον πατέρα Κάρας, που είναι παράλληλα και ψυχίατρος. Όταν ο τελευταίος αντικρίζει τη Ρέιγκαν, συνειδητοποιεί ότι η νεαρή κοπέλα είναι δαιμονισμένη, έχοντας καταληφθεί από ένα τρομακτικό κακό πνεύμα. Τότε, ο πατήρ Κάρας αποφασίζει να ζητήσει τη βοήθεια του πατρός Μέριν, ειδικού σε ζητήματα εξορκισμού, προκειμένου να απαλλάξουν το άτυχο κορίτσι από τον δαίμονα. Ο πατήρ Μέριν δέχεται και ο εξορκισμός αρχίζει.

• Κριτικές:

Το 1972 οι υπεύθυνοι της Warner Bros αποφασίζουν να γυρίσουν σε ταινία το βιβλίο του William Peter Blatty "Τhe Exorcist".Yστερα από την άρνηση των Stanley Kubrick και John Boorman , την σκηνοθεσία αναλαμβάνει τελικά ένας νεαρός που είχε αρχίσει να γίνεται γνωστός ύστερα από την επιτυχία (καλλιτεχνική και εμπορική) του Τhe French Connection. O William Friedkin λοιπόν, έχοντας την πλήρη υποστήριξη του ίδιου του συγγραφέα (ο οποίος ανέλαβε την σεναριακη προσαρμογή) και ένα πολυτάλαντο cast στην διάθεση του (Ellen Burstyn, Max von Sydow, Jason Miller, Linda Blair), κατόρθωσε να δημιουργήσει αυτό που ακόμα και σήμερα αποκαλείται "Το τρομαχτικότερο film όλων των εποχών".

Παρασκήνια Γυρισμάτων: Θα ήταν ιεροσυλία ίσως, στην αναφορά μας για την ταινία, να μην κάνουμε λόγο για όσα ενδιαφέροντα εξελίχθηκαν πίσω από τις κάμερες και τα οποία συνετέλεσαν στην περαιτέρω μεγέθυνση του μύθου της. Καταρχάς κατά την διάρκεια των γυρισμάτων καταμετρήθηκαν συνολικά εννέα θάνατοι ατόμων που σχετίζονταν με την παραγωγή ή συγγενών τους προσώπων. Μερικοί από αυτούς μάλιστα ήταν εντελώς ανεξήγητοι. Οι τραυματισμοί ( ακόμη και των ηθοποιών ) ήταν σε καθημερινή σχεδόν βάση. Ύστερα από μια μυστηριώδη φωτιά που έκαιγε για ένα ολόκληρο Σαβ/κο και κατέστρεψε εντελώς το set, o William Friedkin αποφασίζει να καλέσει τον ιερέα Thomas Bermingham για εξορκισμό, πραγματικό αυτήν τη φορά. Ο τελευταίος αρνήθηκε, παρόλα αυτά δέχτηκε απλώς να μιλήσει και να καθησυχάσει το έντρομο cast. Φυσικά κατά την επίσκεψη του τραυματίστηκε και αυτός! Στην αγωνιά που επικρατούσε στο πλατό συνέτεινε και ο ίδιος ο σκηνοθέτης, ο οποίος συνήθιζε να πυροβολεί στον αέρα πριν την έναρξη των γυρισμάτων, με σκοπό την δημιουργία της κατάλληλης ατμόσφαιρας! Έφτασε σε σημείο μάλιστα να πείσει όλο το υπόλοιπο cast να κακοποιήσει λεκτικά τις Linda Blair και Ellen Burstyn, με βάση πάντα το ίδιο σκεπτικό. Αν συνυπολογίσουμε τις αντιδράσεις των πρώτων ανυποψίαστων θεατών που πήγαν να δουν την ταινία (κυμαίνονταν από εμετούς, λιποθυμιές μέχρι πανικόβλητες αποχωρήσεις από την αίθουσα), καταλαβαίνει κάποιος γιατί το φιλμ αυτό προκάλεσε τόσο τρόμο και πανικό, όταν πρωτοπροβληθηκε πριν 30 ακριβώς χρόνια.

Σχετικά με τη ταινία: Στο πρώτο μέρος της έχουμε να κάνουμε περισσότερο με ένα ψυχολογικό θρίλερ και είναι ίσως τρομακτικότερο από την διαδικασία του εξορκισμού που ακολουθεί στο δεύτερο (το οποίο σήμερα μπορεί να φαντάζει σε ελάχιστα σημεία του γραφικό, λόγω ξεπερασμένων εφφε). Ο Friedkin δημιουργεί ένα υποβλητικό σκηνικό που θυμίζει ηλεκτρισμένη ατμόσφαιρα πριν από τη καταιγίδα. Παίζοντας διαρκώς με τα νεύρα του θεατή αλλά και με τις reflexes του ( εμβολιάζοντας την ταινία με παρασυνειδησιακες εικόνες ), κατορθώνει να προκαλέσει αισθήματα αναμονής και λύτρωσης. Καθοδηγεί με μαεστρία (αλλά και με τα τρικ που αναφέραμε παραπάνω) όλους τους ηθοποιούς του. Ειδική μνεία πρέπει να γίνει φυσικά για την Linda Blair (υποδύεται την δαιμονισμένη Regan), η οποία επιδεικνύει απίστευτη υποκριτική (και όχι μόνο) ωριμότητα για την ηλικία της. Τέλος, η μουσική επένδυση μοιάζει ιδανική και είναι ικανή να στοιχειώσει το μυαλό για πολύ καιρό.

Πρoσωπικη άποψη: H υπόθεση της ταινίας απέχει αρκετά από το να χαρακτηριστεί πρωτότυπη:ένας δαίμονας καταλαμβάνει σταδιακά το σώμα και την ψυχή ενός μικρού κοριτσιού. Ακροβατώντας στα όρια του υπερφυσικού, ο δαίμονας αυτός (σύμφωνα πάντα με το σενάριο) είναι ένα αρχαίο πνεύμα που κατά λάθος απελευθερώνεται κατά την διάρκεια αρχαιολογικών ανασκαφών. Σε ένα συμβολικό επίπεδο, ο δαίμονας αυτός θα μπορούσε να είναι το "υστερικό" (με την φροϋδική έννοια) σύνδρομο που καταλαμβάνει τα θηλυκά λίγο πριν την είσοδο τους στην έμμηνο ρύση. Ο φόβος για τις αλλαγές που συμβαίνουν στο σώμα τους και στην μέχρι τότε κοσμοθεωρηση και ψυχοσύνθεση τους .Η θρυλική σκηνή του αυνανισμού με το σταυρό, πέρα από τον προφανή σκοπό της (να σοκάρει δηλαδή), αποτελεί ίσως το χαρακτηριστικότερο παράδειγμα αυτών που κατά βάθος θέλουν να μας πουν σκηνοθέτης και συγγραφέας: η μικρή Regan έχει "δαιμονιστεί" από τα στερεότυπα, τις απαγορεύσεις και τα "πρέπει" που τις επιβάλλει η ρωμαιοκαθολική εκκλησία, σύμφωνα με τις αυστηρές αρχές της οποίας έχει ανατραφεί. Οπότε θα μπορούσε να αναρωτηθεί κάποιος αν όλα αυτά που της συμβαίνουν δεν είναι παρά μια ψυχοσωματική αντίδραση σε αυτήν την καταπίεση. Οριστική απάντηση δεν μπορεί να δοθεί, καθώς δεν διευκρινίζεται τουλάχιστον φανερά κάτι τέτοιο, αλλά όπως και να το δει κανείς (υπερφυσικά ή συμβολικά) η ταινία παραμένει εξίσου τρομακτική...

Δεν ενδείκνυται : Σε καρδιοπαθείς, σε όσους έχουν προβλήματα ύπνου, σε όσους τρομάζουν εύκολα…

Προτείνεται: Σε όλους τους υπόλοιπους (και σαν ιδανικό date movie)